Natuurmonumenten en ARK Rewilding Nederland maken bezwaar tegen het plan van Rijkswaterstaat voor de aanleg van een enorme stenen dam in de Grensmaas bij Meers. De natuurorganisaties maken zich zorgen over de ecologische effecten van de nieuwe dam en vrezen onherstelbare natuurschade door verstoring van de natuurlijke dynamiek van de rivier.
Al 30 jaar wordt in dit gebied gewerkt aan natuurontwikkeling in combinatie met grindwinning en hoogwaterbescherming. Volgens Natuurmonumenten is de aanleg van de nieuwe dam een forse ingreep in dit gebied. Binnen het Provinciaal Omgevingsplan Limburg Grensmaas en door partners binnen RivierPark Maasvallei is afgesproken dat de natuur haar eigen gang mag gaan. Een afspraak waar Rijkswaterstaat – volgens natuurorganisaties – nu totaal aan voorbij gaat. Verder geven zij aan dat de ecologische effecten van de maatregel onvoldoende zijn onderzocht en vrezen zij dat de natuur de grote verliezer wordt en pleiten voor een integrale oplossing waarbij de bestaande natuur en de natuurlijke dynamiek in de rivier behouden blijven.
In de Grensmaas liggen diverse drempels en een grindrug met als doel water langer vast te houden om de grondwaterstand in België op peil te houden. De constructie zorgt ervoor dat het waterpeil iets opgestuwd wordt. Dat moet voorkomen dat natuurgebieden aan de Vlaamse Maasoever schade oplopen door dalende grondwaterstanden. In de afgelopen jaren is de bestaande rug een paar keer doorgebroken en door Rijkswaterstaat weer hersteld. De rivierbeheerder wil nu een nieuwe stenen dam aanleggen even verderop in de rivier, ter hoogte van het wilgeneiland en ooibos.
De nieuwe stenen dam komt dwars door het gebied te liggen, precies op het meest dynamische stuk van de Grensmaas. Hettie Meertens, ARK: “De natuur op deze plek heeft zich in twintig jaar ontwikkeld tot hét voorbeeld van dynamische riviernatuur, zoals bedoeld in het oorspronkelijke plan en overeengekomen met alle betrokken partijen inclusief Rijkswaterstaat en bewoners uit de buurt. Met de scheppende kracht van het water, wordt een prachtig landschap geboetseerd. Allerlei soorten planten en dieren profiteren van deze dynamiek en bewegen met de veranderingen mee. Met de nieuwe stenen dam wordt die dynamiek volledig in de kiem gesmoord.”
De locatie voor de nieuwe stenen dam is eigendom van Natuurmonumenten en ligt vlak naast Natura 2000-gebied. “We begrijpen de noodzaak om verdroging van de natuur aan de Vlaamse zijde tegen te gaan. Maar dat mag niet ten koste gaan van de natuur aan Nederlandse kant”, aldus Niels van den Hoogen, gebiedsmanager Kempen Midden-Limburg van Natuurmonumenten. “We vragen Rijkswaterstaat om samen met alle omgevingspartijen te zoeken naar een duurzame oplossing die niet alleen technisch, maar ook ecologisch en landschappelijk verantwoord is. Dat is tot op heden helaas niet gebeurd. We betreuren het dat we via deze weg moeten opkomen voor de natuurdoelen in het gebied.”
Uit onderzoek dat Natuurmonumenten heeft laten uitvoeren door Bureau Stroming, blijkt dat er een alternatieve oplossing mogelijk is, die de bestaande natuurwaarden respecteert en waarbij de dynamische riviernatuur behouden blijft. Bovendien voert Rijkswaterstaat zelf ook nog een onderzoek uit naar de werkelijke effecten van de bestaande drempels en rug in de Maas. Daarom verzoeken de natuurorganisaties Rijkswaterstaat om de resultaten van dit onderzoek af te wachten en geen onomkeerbare acties te ondernemen.
Volgens de natuurorganisatie kan herstel van de bestaande rug in de tussentijd de maatregel blijven om het waterpeil op hoogte te houden ter voorkoming van verdroging van de flanken van de Hoge Kempen in België. Dat herstel heeft de laatste jaren ook steeds goed gewerkt, mede omdat er voor een andere constructie is gekozen dan de oorspronkelijke rug. De nieuw herstelde plekken zijn niet opnieuw doorgebroken.
Rijkswaterstaat heeft laten weten op zeer korte termijn te willen starten met de werkzaamheden in het natuurgebied bij Meers.
Bron: Natuurmonumenten
Foto: Natuurmonumenten / Bob Luijks
